พระนารายณ์ทรงครุฑ

พระนารายณ์ทรงครุฑ เนื้อสัมฤทธิ์ ฐานสูง 10 ซม. 

ครุฑสูง 40 ซม. ปีกกว้าง 45 ซม. 

องค์พระนารายณ์ สูง 45 ซม. ดูจากศิลป 

น่าจะเป็นยุคสุโขทัย

     พระนารายณ์ทรงครุฑ - พญาครุฑ หรือพญาเวนไตยปักษี จ้าวแห่งนก กึ่งเทพกึ่งปักษี มีศีรษะและจงอยปากเป็นนกอินทรี ร่างกายเป็นมนุษย์สีทอง ปีกสีแดง แรกเกิดมีแสงรัศมีพวยพุ่งออกจากร่างกายเจิดจ้าไปทั่วทุกทิศทุกทางดุจแสงอาทิตย์ ถือเป็นธาตุไฟ วันประจำองค์เป็นวันอาทิตย์ ต่อมาเป็นเจ้าเวหนจอมฟ้าผู้ทรงเดช มีความว่องไวเหมือนปรอท ถือเป็นธาตุลม สถิตย์วิมานฉิมพลี เชิงเขาพระสุเมรุ บนสวรรค์ชั้นดาวดึงส์ บิดาคือฤาษีกัศยปะ มารดาคือนางวินตา และมีนางกัทรุ ก็เป็นภรรยาฤาษีกัศยปะ มีพญานาคเป็นบุตร

      ดังนั้นพญาครุฑและพญานาคเป็นบุตรร่วมบิดาเดียวกัน มารดาพญาครุฑถูกมารดาพญานาคกลั่นแกล้ง พญาครุฑต้องการช่วยมารดา จึงรับกับพญานาคว่าจะไปนำเอาน้ำอมฤตที่สวรรค์ชั้นดาวดึงส์มาให้ พระอินทร์เข้าขัดขวางใช้วัชระ สุดยอดอาวุธอันทรงพลานุภาพทำลายล้างสูง ก็ทำอะไรไม่ได้ ไม่ระคายผิวพญาครุฑแม้แต่น้อยมีเพียงขนร่วงไปหนึ่งเส้นเท่านั้น

  


                                       


      ต่อมาพระนารายณ์จึงต้องลงมาเพื่อจะปราบพญาครุฑ แต่ก็ไม่อาจเอาชนะพญาครุฑได้ ทรงรำพึง ว่า" พญาครุฑนี้มีฤทธิ์เดชกล้าแข็งนัก ขนาดมหาเทพอย่างเรา ยังไม่สามารถเอาชนะได้เลย " จึงกล่าวกับพญาครุฑว่า " เรากับท่านสัปประยุทธ์กัน ยังมิรู้ผลแพ้- ชนะ นับแต่นี้ไปเราจงมาเป็นสหายกันเถิด " พญาครุฑตอบตกลงและบอกว่า " ตัวข้าพเจ้านี้มีปีกที่กว้างใหญ่และทรงพลัง บินเร็วยิ่งกว่าสายลม จะขอยอมเป็นพาหนะแก่ท่านเวลาเดินทาง แต่เวลาปกติข้าพเจ้าจะต้องนั่งสูงกว่าท่านเสมอ " พระนารายณ์ ตกลงยินยอมและให้พรแก่พญาครุฑว่า " ขอให้ท่านจงเป็นผู้ไม่มีเวลาเจ็บและตาย ถึงแม้มิได้ดื่มน้ำอมฤตก็ตาม "


       ชาติไทยได้นำสัญลักษณ์ของพญาครุฑมาใช้เป็นตราสำคัญของพระมหากษัตริย์ นับแต่สมัยทวารวดี,ลพบุรี,สุโขทัย,อยุธยา และรัตนโกสินทร์ เช่นในสมัยพระบรมโกษฐ์ เป็นรูปตราพระนารายณ์ทรงครุฑ, พระเจ้าตากสินมหาราชได้กำหนดสัญลักษณ์เป็นรูปดวงตราครุฑมหาเดช ประดับบนธงชัยนำทัพ,รัชกาลที่สองใช้พระราชลัญจกรรูปพญาครุฑยุดนาค และในรัชกาลปัจจุบัน ใช้ตราครุฑประทับอยู่บนธงมหาราช,ใช้ประทับบนเอกสารทางราชการ,บนธนบัตร เป็นต้น


       นอกจากนี้ยังพบที่หน้าบันของวัด, พบที่พิพิธภัณฑ์สถานแห่งชาติ รูปแบบที่สร้างคือ พระนารายณ์ทรงครุฑ,ทรงครุฑยุดนาค,ครุฑแบกธรรมจักร,ครุฑแบกเสมา เป็นต้น เช่นพระหลวงพ่อปาน วัดบางนมโค พิมพิ์ครุฑต่างๆ, เหรียญครุฑแบกเสมา หลวงพ่อโอภาสี บางมดฯการจะสร้างรูปพญาครุฑ ผู้จะสร้างต้องมีบารมีสูง ต้องสำเร็จมนต์พญาครุฑคือ เตโชกสินธาตุ(ธาตุไฟ)และวาโยกสินธาตุ(ธาตุลม) การบูชาพญาครุฑก็เพื่อส่งเสริมอำนาจบารมี เพื่อชัยชนะเหนือศัตรูคู่แข่งการสร้างพญาครุฑยังยากยิ่ง แล้วการสร้างพระนารายณ์ทรงครุฑก็ต้องยากยิ่งขึ้นไปอีก เพราะพระนารายณ์ก็เป็นมหาเทพ การบูชาพระนารายณ์ทรงครุฑจึงเป็นกฤตยคมแฝดที่ทรงพลังยิ่ง.

พระนารายณ์ทรงครุฑ เนื้อสัมฤทธ์ิ กรุศรีเทพ สูง 32 ซม.

 นางอุนนติ ภรรยาพญาครุฑ มีบุตร 2 องค์ เนื้ออสัมฤทธิ์ ยุคทวารดี กว้าง 3 ซม. สูง 4 .5 ซม.